Wat te doen bij hoefbevangenheid?
Hoefbevangenheid, of laminitis, is een ernstige aandoening die de hoeven van je paard aantast. Hoe dit komt en wat je kunt doen om je paard te helpen, lees je in dit blogbericht!
Wat is hoefbevangenheid bij paarden?
Zoals de naam al doet vermoeden, is hoefbevangenheid een aandoening die voorkomt aan de hoeven van het paard – en dan meestal de voorhoeven. Paarden met laminitis vertonen een typische stand: ze leunen achterover om hun voorhoeven te ontlasten. Deze zijn immers erg pijnlijk door een zwelling, die ontstaat door een hoeflederontsteking.
Acute en chronische hoefbevangenheid
We moeten echter wel een onderscheid maken tussen acute (plotselinge) hoefbevangenheid en chronische (langdurige) laminitis.
De acute vorm is in feite een stofwisselingsstoornis die kan leiden tot circulatiestoornissen en ontstekingen in de hoeven van het paard. Hierdoor wordt er druk uitgeoefend op de diepe buigpees van het paard, wat kan zorgen voor een kanteling van het hoefbeen. Dit proces is onomkeerbaar en niet te genezen. Bovendien worden dergelijke aandoeningen in de hand gewerkt door andere ziektes, zoals Cushing of EMS. Bij Cushing bijvoorbeeld, kunnen de verhoogde cortisolniveaus bijdragen aan insulineresistentie en een verhoogd risico op hoefbevangenheid, wat zowel het begin als de verergering van hoefbevangenheid kan veroorzaken. EMS (Equine Metabolic Syndrome) is een aandoening die gepaard gaat met insulineresistentie, obesitas en abnormale vetopslagen, wat ook bijdraagt aan een verhoogd risico op hoefbevangenheid.
Chronische hoefbevangenheid is meestal het gevolg van een niet goed genezen acute vorm van laminitis. Echter, deze kan ook geleidelijk aan ontstaan zonder dat er symptomen zichtbaar zijn. Het is dus steeds belangrijk om je paard goed in de gaten te houden, zodat je zo spoedig mogelijk hulp kunt bieden indien je paard tekenen van hoefbevangenheid vertoont.
Symptomen: hoe herken je acute of chronische hoefbevangenheid?
De acute vorm is voornamelijk zichtbaar aan de voorhoeven van het paard. Het dier wil deze immers zoveel mogelijk ontlasten en gaat hiertoe achterover leunen. De hoeven voelen warm aan. Het paard loopt enorm voorzichtig, als het ware “op eieren”. Ook zal je merken dat het paard vaak gaat liggen om zijn hoeven te ontlasten.
Chronisch hoefbevangen paarden lopen voornamelijk op de hielen van de voorhoeven. Ook zij doen dit om de pijn te ontlasten. Vaak ontstaat deze vorm doordat een acute laminitis onvoldoende werd opgevolgd, maar sommige paarden kunnen hieraan gaan lijden zonder ook maar enig symptoom vertoond te hebben. Hou dus je paard goed in de gaten!
De oorzaken van hoefbevangenheid bij paarden
Hoefbevangenheid kent verschillende oorzaken. Meestal ligt de basis van het probleem bij het voer van het paard. Lange tijd werd gedacht dat laminitis in de hand – of beter: in de hoef – werd gewerkt door te veel eiwitten, maar intussen heeft men achterhaald dat fructaan de grote boosdoener is. Fructaan is een soort suiker die door planten wordt aangemaakt onder invloed van zonlicht.
Wat doet fructaan met het maag-darmstelsel en waarom leidt het tot hoefbevangenheid?
Wanneer paarden te veel fructaan binnenkrijgen, komt dit suiker in hun maag en darmen terecht. In de dikke darm van het paard wordt fructaan snel gefermenteerd door bacteriën. Dit fermentatieproces produceert een overmaat aan melkzuur en gas. Hierdoor ontstaat een verstoorde pH-balans in de darm, wat leidt tot een afsterving van gezonde bacteriën en een overgroei van schadelijke bacteriën.
De endotoxines (giftige stoffen) die door deze schadelijke bacteriën worden geproduceerd, komen in de bloedbaan terecht. Dit veroorzaakt een systemische ontstekingsreactie in het lichaam van het paard. De kleine bloedvaten in de hoeven raken ontstoken en beschadigd door deze endotoxines, wat leidt tot zwelling en pijn. Dit proces beschadigt de lamellen in de hoef, die verantwoordelijk zijn voor de verbinding tussen het hoefbeen en de hoefwand. Als gevolg hiervan kan het hoefbeen kantelen of zinken, wat zeer pijnlijk is en kan leiden tot blijvende kreupelheid.
Wat te doen bij hoefbevangenheid?
We kunnen het niet genoeg benadrukken: hoefbevangenheid bij paarden is altijd een spoedgeval. Contacteer dus zo snel mogelijk je dierenarts, zodat deze je paard ontstekingsremmers en eventueel pijnstillers kan geven.
Afkoelen van de voeten
In afwachting van de komst van de dierenarts kun je het paard helpen door zijn voeten te koelen.
Zachte ondergrond
Om extra pijn te vermijden zet je het dier best op een zo zacht mogelijke ondergrond.
Voeding aanpassen
Het is ook belangrijk om de voeding van je paard onder de loep te nemen. Bij paarden die acute hoefbevangenheid hebben opgelopen door een teveel aan fructaan in het gras, is het bijvoorbeeld raadzaam om de weidegang (tijdelijk) terug te schroeven. In veel gevallen is het ook nuttig om de hoeveelheid krachtvoer drastisch te verminderen. Een goed uitgebalanceerd dieet met aandacht voor de juiste voedingsstoffen kan een wereld van verschil maken. Vermijd te veel suikers en zetmeelrijke voeding, en zorg voor voldoende vezels. Overweeg het volgende:
- Verminder de weidegang tijdens de periodes waarin het gras veel fructaan bevat.
- Vezelrijk hooi voeren dat van lage kwaliteit is wat betreft suikers.
- Beperken van krachtvoer, vooral die rijk aan zetmeel en suikers.
- Gebruik van supplementen zoals magnesium en chroom, die kunnen helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel.
Weidemanagement
Een goed weidemanagement is cruciaal om hoefbevangenheid te voorkomen:
- Beperk de weidegang tijdens periodes van snelgroeiend gras of na periodes van droogte gevolgd door regen.
- Introduceer weidegang geleidelijk om te voorkomen dat je paard te veel fructaan in één keer binnenkrijgt.
- Gebruik een graasmasker om de inname van gras te beperken.
- Bied voldoende beweging om de stofwisseling te stimuleren en gewichtstoename te voorkomen.
Natuurlijk bekappen
Als groot voorstander van natuurlijk bekappen, geloof ik dat dit voor de meeste paarden een effectieve oplossing kan zijn. Natuurlijk bekappen helpt de hoef op een natuurlijke manier te herstellen en ondersteunen, wat essentieel is voor paarden met hoefbevangenheid. Deze methode richt zich op het behouden van de natuurlijke vorm en functie van de hoeven, wat helpt bij het voorkomen van problemen.
Cushing en EMS
Cushing (PPID)
Cushing, ofwel PPID (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction), is een veelvoorkomende hormonale aandoening bij oudere paarden. Deze aandoening ontstaat door een disfunctie in de hypofyse, wat leidt tot een overproductie van bepaalde hormonen, waaronder cortisol. Verhoogde cortisolniveaus kunnen bijdragen aan insulineresistentie en een verhoogd risico op hoefbevangenheid, wat zowel het begin als de verergering van hoefbevangenheid kan veroorzaken. Symptomen van Cushing zijn onder andere:
- Lang en krullerig haarkleed dat niet verhaart
- Verhoogde dorst en frequent urineren
- Veranderingen in lichaamsvet, zoals vetophopingen boven de ogen
- Spierverlies
- Terugkerende infecties
Behandeling van Cushing bestaat vaak uit medicatie (zoals pergolide) om de hormoonproductie te reguleren, samen met aanpassingen in dieet en management om het risico op hoefbevangenheid te verminderen.
Equine Metabolic Syndrome (EMS)
EMS is een aandoening die vergelijkbaar is met het metabool syndroom bij mensen en wordt gekenmerkt door insulineresistentie, obesitas en een verhoogd risico op hoefbevangenheid. Paarden met EMS hebben vaak abnormale vetopslagen, vooral rond de nek (cresty neck), schouders, en basis van de staart. Insulineresistentie bij EMS leidt tot een inefficiënte verwerking van glucose in het lichaam, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van hoefbevangenheid. Symptomen van EMS zijn onder andere:
- Overgewicht, vooral rond de nek, schouders en basis van de staart
- Terugkerende hoefbevangenheid zonder duidelijke aanleiding
- Verhoogde vetafzettingen
Behandeling van EMS richt zich op:
- Gewichtsverlies door een gecontroleerd dieet en regelmatige lichaamsbeweging
- Voeding die arm is aan suikers en zetmeel
- Gebruik van supplementen zoals magnesium en chroom om de insulinegevoeligheid te verbeteren
Shiatsu en Hoefbevangenheid
Shiatsu kan een belangrijke rol spelen in de behandeling van hoefbevangenheid. Shiatsu deelt dezelfde filosofie als acupunctuur, waarbij energiebanen (meridianen) worden gestimuleerd om de gezondheid te bevorderen. In plaats van naalden, wordt bij Shiatsu gebruik gemaakt van de duimen, vingers en handpalmen om druk uit te oefenen op specifieke punten op het lichaam. Deze behandeling wordt aangevuld met massage en stretching.
Voordelen van Shiatsu bij Hoefbevangenheid
- Verbeterde bloedsomloop: Shiatsu kan de bloedsomloop stimuleren, waardoor voedingsstoffen beter worden verspreid en afvalstoffen sneller worden afgevoerd.
- Ontspanning en pijnverlichting: De drukpuntmassage helpt bij het ontspannen van de spieren en het verlichten van pijn.
- Ondersteuning van het spijsverteringsstelsel: Door specifieke acupunctuurpunten te stimuleren, kan Shiatsu helpen bij het verbeteren van de spijsvertering en het verminderen van ontstekingen.
- Afvoer van toxines: Shiatsu bevordert de afvoer van afvalstoffen en helpt bij het ontgiften van het lichaam.
Acupunctuurpunten voor Shiatsu Behandeling
- LI4 (Hegu): Verbetert de bloedsomloop en helpt bij pijnverlichting.
- ST36 (Zusanli): Versterkt het spijsverteringsstelsel en bevordert de algehele vitaliteit.
- SP6 (Sanyinjiao): Ondersteunt de stofwisseling en de afvoer van toxines.
- BL40 (Weizhong): Helpt bij het verminderen van pijn en bevordert de bloedsomloop in de achterhand.
Kruiden ter Ondersteuning van Hoefbevangenheid
- Duizendblad (Achillea millefolium): Bevordert de bloedsomloop en helpt bij het verminderen van ontstekingen.
- Brandnetel (Urtica dioica): Ondersteunt de afvoer van afvalstoffen uit het lichaam.
- Mariadistel (Silybum marianum): Helpt bij het ontgiften van de lever en ondersteunt de stofwisseling.
Voorkomen is beter dan genezen…
Net zoals bij alles, is het natuurlijk beter om hoefbevangenheid te voorkomen. In veel gevallen is het ook te vermijden. Het is zeer belangrijk om het rantsoen van je paard goed onder de loep te nemen. Veel paarden krijgen immers veel meer voer aangeboden dan ze verbruiken. Ook een goed weidemanagement is noodzakelijk: bij veranderende weersomstandigheden dienen gevoelige paarden een aangepast schema te krijgen.
Wees bovendien voorzichtig met paarden met dunne zolen, waarvoor veel lopen op een harde bodem niet aangeraden is.
Shiatsu en hoefbevangenheid
Ook Shiatsu biedt absoluut hulp bij hoefbevangenheid. Niet alleen zorgt het ervoor dat je paard meer zal ontspannen, maar het heeft ook een goede invloed op het spijsverteringsstelsel van je paard. Bovendien bevordert een Shiatsu-behandeling de bloedcirculatie, wat op zijn beurt een gunstig effect heeft op het herstel van een paard met laminitis. Laat Shiatsu je helpen om je paard weer snel de oude te maken!
Wist je dat je de pijn van acute hoefbevangenheid bij je paard kunt verlichten terwijl je wacht op de dierenarts? Onze basiscursus shiatsu voor paarden biedt je direct toepasbare technieken om je paard te helpen. Je leert welke kruiden, shiatsu-punten en massagetechnieken effectief zijn. Schrijf je in en ontdek hoe je je paard al meteen kunt ondersteunen!